زغال چوب جزو سوخت های تجدید پذیر به شمار می رود و شواهد نشان می دهد که تاریخچه آن به ۴ هزار قبل از میلاد مسیح برمی گردد.  به عبارت دیگر تاریخچه زغال چوب قدمت بسیار زیادی دارد و به جرات می توان گفت که پس از کشف آتش، زغال اولین دستاورد سوختی بشر است. حتی می توان مدعی شد که زغال چوب در مقایسه با زغال سنگ نیز قدمت زیادی دارد و انسان های اولیه از این محصول برای پخت و پز و گرم کردن منازل خود استفاده می کرده اند.

البته ناگفته نماند که ۳ هزار سال قبل از میلاد مسیح بشر برای نقاشی روی دیوار غار از زغال چوب استفاده می کرده است؛ بنابراین باید می توان گفت که زغال از زمان های بسیار دور در زندگی بشر نقش و جایگاه خاصی داشته است. در ادامه مطلب تاریخچه زغال چوب را در  زمان های مختلف بررسی خواهیم کرد.

زغال چوب چیست؟

زغال یک ماده سیاه رنگ و شکننده است که از نیم سوخت شدن چوب به دست می آید. در واقع تحت فرایندی خاص بخش زیادی از چوب و همچنین ضایعات چوب به کربن تبدیل می شود. به همین دلیل حدود ۸۵ الی ۹۸ درصد زغال را کربن تشکیل می دهد و وزن زغال چوب فقط ۱۵ درصد وزن چوب است.

تاریخچه زغال چوب قبل از میلاد مسیح

همانطور که در ابتدای مطلب نیز عنوان شد ۳۰ هزار سال قبل از میلاد مسیح زغال چوب برای نقاشی مورد استفاده قرار گرفته است. احتمال می رود که در آن زمان بشر از زغال برای پخت غذا و تامین گرما استفاده نمی کرده و تنها کاربرد آن نقاشی روی دیوارهای غار بوده است.

۳۷۵۰ سال قبل از میلاد مسیح، مصری ها و سومریان برای تولید برنز با قلع، روی و مس از زغال چوب استفاده می کرده اند. در همان زمان مصریان متوجه شدند، چوب های سوخته و سیاه قرار گرفته در امتداد رود نیل، علی رغم خیس شدن و قرار گرفتن در مجاورت رطوبت، دچار پوسیدگی نمی شوند و در طول زمان کاملاً سالم می مانند.

از این رو در آن زمان ها با استفاده از چوب های سوخته و زغال بشکه هایی برای نگهداری آب آشامیدنی ساختند و از این بشکه ها حتی تا قرن هجدهم، در سفرهای طولانی دریایی برای نگهداری آب آشامیدنی استفاده می شده است. برای ساخت بشکه های چوبی نیز ابتدا با استفاده از چوب بشکه می ساختند و سپس آنها را در محیطی با اکسیژن کم می سوزاندند تا زغالی شوند.

مصریان نیز اولین کسانی بودند که پی به راز ضد باکتریایی بودن زغال بردند و از همان زمان به بعد اجساد خود را با استفاده از زغال چوب مومیایی می کردند. به طور کلی بر اساس شواهد بر جای مانده می توان گفت که کاربردهای پزشکی زغال چوب از ۱۵۰۰ سال قبل از میلاد کشف شده است. همچنین ۵۰۰ سال قبل از میلاد بقراط حکیم متوجه شد که از این ماده طبیعی که با استفاده از سوزاندن چوب در شرایط خاص به دست می آید، می توان انواع و اقسام بیماری نظیر سیاه زخم، سرگیجه، صرع و غیره را درمان کرد.

تاریخچه زغال بعد از میلاد مسیح

در قرن ۱۳ میلادی از زغال برای تهیه باروت استفاده می کردند و به همین دلیل در این زمان تعداد زیادی کوره زغال سازی ساخته شده است. زغال چوب در قرن های ۱۷ و ۱۸ به صورت گسترده برای درمان بیماری های مختلف و سم زدایی بدن استفاده می شده؛ اما بعدها بشر پی برد که زغال چوب علاوه بر همه ویژگی های فوق، می تواند به عنوان ایجاد حرارت برای پخت و پز نیز مورد استفاده قرار بگیرد. در حال حاضر نیز مهم ترین و اصلی ترین کاربرد زغال چوب ایجاد حرارت برای تهیه انواع کباب است. در قدیم تولید کنندگان زغال در اطراف روستاها زندگی می کردند و از این طریق میزان نیاز مردم محلی به زغال را تامین می کردند.

تاریخچه زغال فشرده

زغال فشرده نیز نوع دیگری از زغال است که با استفاده از چوب تحت فرایند خاص و با استفاده از دستگاه های مختلف تولید می شود. در واقع زغال فشرده با استفاده از ضایعات چوب و خاک اره به دست می اید و چینی ها نیز اولین کسانی بودند که موفق به تولید این نوع زغال شدند.

زغال چوب چگونه ساخته شد؟

همانطور که عنوان شد. در طول تاریخ زغال چوب جز منابع مهم به شمار می رفته است و در ابتدا از آن برای طراحی و نوشتن، ذوب فلزات و همچنین ایجاد شیشه استفاده می شده است.

در زمان های خیلی دور حجم کمی از چوب را روی هم انباشته کرده و آتش می زدند و پس از آتش زدن چوب ها، روی آنها خاک می ریختند. به این ترتیب میزان اکسیژن موجود برای سوختن چوب ها تا حدود زیادی کاهش پیدا می‌کرد.  از این رو زمان سوختن آنها بسیار طولانی تر از حد طبیعی می شد و به عبارت دیگر چوب ها در زیر خاک آهسته تر می سوختند.

در طی زمان و با تکامل جوامع بشری مراحل تولید و تهیه زغال چوب نیز تکامل پیدا کرد. به مرور زمان برای تولید زغال چوب کوره های مخصوصی به نام کوره های تپه خاکی ساخته شد. این کوره ها نسبت به گودال های اولیه بسیار بهتر و کارآمدتر بودند.

بعدها برای کنترل بهتر جریان هوا و تولید زغال چوب با کیفیت به کوره ها دودکش نیز اضافه شد. پس از آن کوره های آجری جای کوره های تپه خاکی قدیمی تر را گرفتند و به مرور زمان نیز کوره های فلزی و فولادی جایگزین همه موارد قدیمی تر شدند. در حال حاضر بهترین کوره تولید فولاد شامل کوره های فولادی است که با استفاده از آنها می توان حتی بی کیفیت ترین چوب ها را نیز کربنیزه کرده و به زغال تبدیل کرد.